اصول تنظیم مقاله

 برای دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری

تدوین مقاله‌ی علمی برای انتشار در مجله‌های علمی بویژه در محیط‌های دانشگاهی شیوه متعارفی برای تولید‌کنندگان و دست‌اندرکاران مسائل علمی است صرف‌نظر از آثار حقوقی- اداری و استخدامی مقالات علمی اساساً هر نویسنده‌ای علاقه‌مند است حاصل کار خود را در مجله یا نشریه‌ای منتشر کند و آن را به اطلاع علاقه‌مندان برساند.

ضمن اینکه غالباً محققان اعم از دانشجویان تحصیلات تکمیلی یا استادان یا مجریان پروژه‌ها ناگزیرند از کار خود مقاله‌ای ارائه دهند. انتشار مقالات علمی از سوی دیگر بر ارتقای منزلت اجتماعی و اشتهار علمی نویسنده در جامعه تأثیر مثبت دارد...

انواع مقالات علمی:

مقالات علمی را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم نمود: پژوهشی- مطالعاتی

1- مقالات پژوهشی: این مقالات اعم از بنیادی یا کاربردی مستخرج از یک پروژه تحقیقاتی است که معمولاً به تولید علمی منجر می‌شود. مجله‌های معتبر داخلی در شکل فصلنامه‌ شامل آن دسته از مجله‌هایی است که کمیسیون بررسی نشریات علمی کشور در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به آنها ارزش و درجه علمی و پژوهشی اعطا می‌کند. اساساً مجله‌های علمی که از طرف مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی داخل و خارج از کشور انتشار می‌یابند به دلیل اینکه دارای هیأت تحریریه هستند و مقالات منتشره در آنها پس از داوری و از سوی صاحبنظران پذیرفته می‌شود اعتبار علمی دارند. معتبرترین مجله‌های علمی جهان با بیش از 8500 عنوان در رشته‌های مختلف علمی به وسیله «مؤسسه اطلاعات علمی» تحت عنوان ISI نمایه می‌شوند که در سایت اینترنتی آن به آدرس www.isinet.com قابل رویت و دستیابی‌اند. سایت پایان نامه ها دات کام  

2- مقالات مطالعاتی و ترویجی: این مقالات بر پایه‌ جابه‌جایی تلفیق و ترکیب دانش موجود تهیه می‌شوند و معمولاً به روشن‌سازی زوایای مسأله‌ای کمک می‌نمایند ولی ارزش و اعتبار مقالات پژوهشی را ندارند از اینگونه مقالات می‌توان به مقالات مروری، تدوینی، ترجمه‌ای و تحلیلی اشاره کرد در این میان مقاله‌های تحلیلی ارزش و اعتبار بالاتری دارند.

ساختار مقاله علمی:

ساختار مورد بحث در اینجا ساختار یک مقاله علمی- پژوهشی است که منبع از گزارش تحقیق یک پروژه تحقیقاتی است بنابراین شامل مقالات مطالعاتی نمی‌شود هر چند تعدادی از عناصر ساختاری آنها نظیر چکیده واژگان، مقدمه، نتیجه و فهرست منابع با یکدیگر مشترک است. ساختار یک مقاله علمی، پژوهشی با حدود 5000 تا 10000 کلمه دارای عناصر زیر می‌باشد:

1- مشخصات مقاله: شامل عنوان مقاله که باید رسا و مختصر و معرف مقصود نویسنده و محتوای مقاله باشد نام نویسنده یا نویسندگان تهیه مقاله- نام دانشگاه یا مؤسسه مربوطه- عنوان و رتبه نویسندگان و در نهایت نام نویسنده عهده‌دار مکاتبات و آدرس پستی، الکترونیکی و نمابر وی در صفحه عنوان ذکر شود. سایت پایان نامه ها دات کام  

2- چکیده: در حد نیم صفحه (100 تا 200 کلمه) با خط ریزتر در فضای محدودتر از متن اصلی مقاله آورده می‌شود چنانچه مقاله به زبان فارسی باشد لازم است چکیده انگلیسی آن نیز تهیه شود. در پایان چکیده واژگان کلیدی بین 3 تا 5 واژه درج می‌گردد. چکیده و واژگان کلیدی برای درج در بانک‌های اطلاعاتی الکترونیکی کاربرد دارند. چکیده مقاله باید شامل مطالبی درباره ضرورت پرداختن به موضوع- فرضیه یا سوال تحقیق- روش تحقیق و تجربه و تحلیل و نتیجه‌گیری باشد.

3- مقدمه: در مقدمه به مبانی نظری موضوع مقاله – قلمرو جغرافیایی یا موضوعی مقاله پرداخته می‌شود و بر اهمیت مسأله و موضوع و ابعد آن تأکید می‌گردد.

4- روش تحقیق: در این قسمت سؤال یا سؤالات تحقیق، فرضیه‌ها، جامعه‌ آماری، نمونه‌گیری، روش‌های گرد‌آوری اطلاعات و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات و سایر مسائل مربوط توضیح داده می‌شود.

5- اطلاعات و داده‌ها: در این قسمت یافته‌های آماری و غیرآماری تحقیق که مواد خام تجزیه‌و تحلیل را تشکیل می‌دهد ذکر می‌گردد.

6- تجزیه و تحلیل: در این قسمت اطلاعات و داده‌ها که در راستای هدف تحقیق و تست فرضیه‌ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است بیان می‌شود.

7- نتیجه‌گیری: در اینجا نتایج حاصل از ارزیابی و تست فرضیه‌ها مورد بحث قرار می‌گیرد و شناخت حاصل از پژوهش یا بعبارتی دستاورد تحقیق در جهت کشف جدید بیان می‌گردد و در نهایت گزاره علمی تحقیق تدوین و ارائه می‌شود.

8- شناسایی و تصدیق: در اینجا نام و مشخصات و اشخاص حقیقی و حقوقی که از تحقیق حمایت و پشتیبانی کرده و یا هزینه آن را متقبل شده‌اند ذکر می‌شود و به نحوی از آنها تشکر و قدردانی به عمل می‌آید. سایت پایان نامه ها دات کام  

9- منابع: فهرست منابع و مأخذ به یکی از اشکال متداول ذکر می‌شود. نویسنده مقاله باید توجه داشته باشد که مجله‌های علمی گاه سبک خاصی در نحوه ارجاع‌دهی دارند بنابراین باید هنگام نگارش مقاله – سبک و شرایط آنها که معمولاً در صفحه راهنمایی در داخل مجله و به همین منظور درج می‌شود در نظر گرفته و رعایت شود در ضمن چنانچه نویسنده یادداشت‌هایی دارد می‌تواند آنها را جداگانه و قبل از فهرست منابع درج کند و اگر تعداد آنها اندک است می‌تواند در پاورقی به ذکر آنها بپردازد.

10- ضمائم: این قسمت عبارتست از برخی اشکال و اسناد ضروری نظیر نقشه، آمار، تصویر و نمودار که بر غنای مطلب می‌افزاید و محقق می‌تواند آنها راضمیمه مقاله بنماید ولی چنانچه محل درج آنها در میان مطالب مقاله است باید جای آنها را مشخص کند.

ملاحظات مربوط به تدوین مقاله علمی: سایت پایان نامه ها دات کام  

در تدوین مقاله علمی توجه به نکات زیر بر اعتبار مقاله می‌افزاید:

1- در مقاله به اصل موضوع آن توجه شود و از حاشیه روی و پرداختن به موضوعات فرعی و غیرضروری پرهیز شود.

2- از تکرار غیرضروری مطالب مقاله خودداری گردد.

3- از منابع و مأخذ به روش مورد نظر مجله استفاده شود و منابع و مأخذ (ترجیحاً دست اول)

مربوط به آمارها، نقل قول‌ها، تعاریف، مدل‌ها و قضایای کل ذکر گردد.

4- آداب نگارش رعایت و در صورت امکان، مقاله ویرایش شود.

5- از تصاویر، جداول، نمودار و اشکال نجومی و مرتبط با بحث استفاده شود و محل مناسب درج آنها مشخص گردد.

6- مقاله از ظاهر فیزیکی تمیز، شکیل و زیبا برخوردار باشد.

7- فاصله خطوط، ترازبندی، فاصله از حاشیه‌ها و نظایر آن رعایت شود.

8- از چاپ مقاله در بیش از یک مجله خودداری گردد.

9- دیسکت متن تایپ شده مقاله همراه آن برای مجله ارسال شود و تایپ آن به زبان، قلم و فونت مورد نظر مجله انجام پذیرد.

10- عنوان کتب و مقالات مورد استفاده در فهرست منابع با حروف کج تایپ شود.

11- مقیاس‌ها، تاریخ‌ها و نشانه‌ها در سراسر مقاله یکدست گردد و در صورت ضرورت استفاده از تنوع در آنها، معادل آنها در پرانتز ذکر گردد. همچنین استفاده از سمبل‌ها و مقیاس‌های بین‌المللی و یا رایج در رشته‌ علمی توصیه می‌شود.

12- معادل لاتین واژه‌های تخصصی و نیز اسامی افراد، مکان‌ها و... در پاورقی صفحه مربوط درج شود.

13- الگوی رایج در مجله‌های معتبر علمی جهان در ارجاع‌دهی، الگوی بین متن (نام نویسنده، سال نشر، صفحه) و فهرست انتهایی که مکمل آن است کاملاً رعایت شود.سایت پایان نامه ها دات کام  

بنابراین کاربرد این الگو برای مقالات ارسالی به مجله‌های مزبور توصیه می‌شود هر چند مجله‌های علمی در صفحه راهنمای تدوین مقالات خود الگوی مورد نظر مجله را ذکر می‌کنند.